Zo waar! De rake woorden van Sheila Sitalsing in de Volkskrant
Heeft u ook de column gelezen in de Volkskrant van Sheila Sitalsing van 6 september? Ze schrijft hele rake woorden over laaggeletterdheid.
De Stichting Lezen en Schrijven maakte afgelopen zaterdag bekend dat tijdens de coronacrisis heel veel laaggeletterden zijn gestopt met hun cursussen, omdat ze online-les volgen te ingewikkeld vonden of omdat ze überhaupt geen laptop hebben. Sheila: “Best veel mensen kunnen inmiddels de cijfers reproduceren: er zijn 2,5 miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met lezen, rekenen en vaak ook met dingen digitaal regelen. En nee, dat zijn níet uitsluitend vluchtelingen, nieuwe migranten, mensen met een laag IQ of heel oude mensen van vóór de langdurige leerplicht.”
Hoe voelt het om als laaggeletterde door het leven te gaan?
In haar column haalt Sheila Sitalsing Bert Derks aan. Een voormalig laaggeletterde die schitterend verwoordde wat een laaggeletterde ervaart. ‘Het is net alsof het alfabet een kippenhok is met alle letters als kippen op een rij. Als de kippen stilzitten kun je de letters vinden. Als je een woord wilt schrijven, komt er een vos in het hok en het hele alfabet is door elkaar.’
Fantastisch gezegd. Bert smijt precies in ons gezicht wat laaggeletterdheid is.
Sheila slaat in haar stuk de spijker op zijn kop. We praten al tien jaar in ons land over laaggeletterdheid. En tegelijk is er niks veranderd. Ondanks alle goede inspanningen van professionals en vrijwilligers is het dweilen met de kraan open. Ze schrijft: “Nog steeds komen er elk jaar jongeren van school met onvoldoende leesvaardigheden. Een kwart van de 15-jarigen leest niet goed genoeg en riskeert zonder ingrijpen een volwassen leven waarin veiligheidsvoorschriften op het werk, bijsluiters van medicijnen en álle brieven die de Belastingdienst stuurt één groot kippenhok-met-vos lijken.”
Het werkelijk uitvoeren van veranderingen “that’s different cook” zou onze bondscoach Louis van Gaal zeggen.
Dit terwijl laaggeletterdheid een enorme risicofactor is bij veilig werken. Stelt u zich eens voor dat uw collega waar u dagelijks mee samenwerkt bij risicovolle klussen laaggeletterd is. De instructie die hij volgde over veilig werken was waarschijnlijk op MBO+ niveau en de werkinstructies zelfs op HBO niveau. En dan? Uw collega is natuurlijk wel mede verantwoordelijk voor uw veiligheid! Of neem die medewerker die u met de Arbowet in de hand geïnstrueerd heeft. Maar snapt hij of zij het ook?
Uit onderzoek blijkt dat tussen de 5 en 10% van de arbeidsongevallen te wijten is aan taalproblemen!
Ik herhaal: 5 tot 10%.
Mijn punt: er is in ons land veel aandacht voor technische veiligheidsmaatregelen maar veel te weinig focus op gedrag en cultuur waaronder taal. Hierdoor ontstaat schijnveiligheid.
Met Sheila Sitalsing zeg ik: het kan! We moeten laaggeletterden helpen zich beter te gaan redden. Doelen omzetten in acties. Dat is het enige wat ertoe doet. Aan de slag!